کد مطلب:314627 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:1620
سرزمین علی و عباس
در تاریخ هر ملتی روزهایی وجود دارد كه به علت اتفاقات خاص تلخ و شیرین در خاطر مردم باقی مانده و بخشی از حافظه تاریخ آن ملت محسوب می شود. روزهای پیروزی و شكست استقلال رهایی از استعمار تولد یك قهرمان و غیره از این دست است. اما روزهایی نیز وجود دارد كه علاوه بر اهمیت تاریخ آن با نوعی قداست همراه است. ملت ما با چنین روزهایی كه به ویژه با نام اهل بیت رقم خورده به خوبی آشناست و یاد آنها را گرامی می دارد اما در گوشه دیگری از دنیا و در قلب اروپا ملتی وجود دارد كه همانند ما روزهایی را برای بزرگداشت نام و یاد اهل بیت رقم خورده به خوبی آشناست و یاد آنها را گرامی می دارد. اما در گوشه دیگری از دنیا و در قلب اروپا ملتی وجود دارد كه همانند ما روزهایی را برای بزرگداشت نام و یاد اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) اختصاص داده است.
ملت آلبانی صدها سال از دو سو در محاصره پیروان كلیسای كاتولیك و
[ صفحه 21]
كلیسای ارتدوكس قرار داشته و بارها بین آن دو دست به دست گشته است حتی در دوره حاكمیت اسلامی از قرن پانزدهم به بعد نیز از شدت این فشارها كاسته نشده است. در دوره معاصر و پس از پایان جنگ جهانی دوم حاكمیت استبدادی كمونیست ها كه حدود نیم قرن به طول انجامید با بدترین نوع دین ستیزی در میان كشورهای كمونیستی سابق همراه بود. از اواسط دهه 1960 میلادی هر نوع اعتقاد و فعالیت مذهبی در این كشور ممنوع اعلام شد.
اكثر رهبران مذهبی تبعید زندانی و یا به اعدام محكوم شدند در عین حال تمام مراكز و مكان های مذهبی نیز یا تعطیل و یا به مراكز فرهنگی آموزشی و تفریحی تبدیل شدند برچیده شدن حاكمیت كمونیست ها در اوایل دهه 90 میلادی در آلبانی با نوعی تجدید حیات مذهبی نیز همراه بود.
رهبران فرق علوی به ویژه بكتاشی ها كه نزدیك به 20 درصد از جمعیت آلبانی را تشكیل می دهند برای زنده كردن احساسات مذهبی نزد پیروان خود در كنار دیگر مذاهب در طول سال های طولانی مذهب ستیزی در آلبانی به بوته فراموشی سپرده شد اما نام و یاد اهل بیت هیچ گاه از حافظه ملت آلبانی پاك نشد.
شاید كمتر كسی در ایران بداند كه روز عاشورا در آلبانی به عنوان یك تعطیل رسمی در سراسر این كشور پذیرفته شده و مراسم های باشكوهی با حضور پیروان فرق علوی و مقامات عالی رتبه سیاسی و فرهنگی این كشور در تكایا برگزار می شود.
یا این كه روز دوم فروردین كه به سلطان نوروز معروف است و فرق علوی آلبانی اعتقاد دارد روز میلاد حضرت علی (علیه السلام) به عنوان یك تعطیل رسمی شناخته شده و جشن های باشكوهی در گوشه و كنار این كشور برگزار می شود.
[ صفحه 22]
اما در این مقاله قصد داریم از روز بزرگ دیگری یاد كنیم كه در آلبانی با نام حضرت عباس (علیه السلام) مزین شده است. پیروان فرقه بكتاشیه اعتقاد دارند كه در زمان وقوع حماسه كربلا حضرت عباس (علیه السلام) كه در آلبانی از ایشان به عنوان عباس علی یاد می كنند از سرزمین كربلا سوار بر اسب پرواز كرده و در قله كوه تومور در آلبانی فرود آمده است. همچنین اعتقاد بر این است كه حدود 300 سال پیش درویشی از آلبانی به زیارت كربلا رفته و از آنجا مقداری خاك كربلا را با خود به فراز كوه تومور می آورد و در همان جا تكیه ای را بنا می كند. گفته می شود كه زیارت عباس علی نیز از همان تاریخ آغاز شده است.
كوه تومور كه زمانی به عنوان الهه های ایلیری معروف بوده اكنون شهرتش بیشتر به واسطه وجود زیارتگاه عباس علی است.
هر ساله در اواسط ماه آگوست دهها هزار نفر از پیروان فرقه بكتاشیه برای زیارت عازم كوه تومور می شوند. از سال 1991 با تجدید حیات مذهبی در آلبانی سال به سال بر تعداد زائران عباس علی افزوده می شود. در طی یك هفته مراسم در شهر برامكه در نزدیكی كوه تومور قرار دارد همه از مراسم زیارت گفتگو می كنند. در شهر جورود كه نزدیك ترین محل به كوه تومور است تقریبا همه چیز به مراسم اختصاص داده شده است. اكثر افرادی كه عازم زیارتگاه هستند مسیر صعب العبور قله را با پای پیاده طی می كنند این در حالی است كه آنها معمولا گوسفندی را برای قربانی كردن در بالای قله با خود حمل می كنند. در پایین قله تكیه ای بنا شده كه در آنجا تجمع افراد بیشتر است. همانند بسیاری از زیارتگاهها در آنجا هم بسیاری از خدمات و كالاها در طی یك هفته برگزاری مراسم به زائران ارائه می شود. روز 22 آگوست مراسم اصلی با حضور رهبران فرقه برگزار می شود. پس از مراسم زیارت توسط رهبران فرقه زائرین معبد به
[ صفحه 23]
تكیه پایین قله برای صرف ناهار مراجعه می كنند. در گوشه و كنار دامنه كوه نیز مردم برای پختن گوشت های قربانی تجمع كرده اند.
بكتاشی ها اعتقاد زیادی به قربانی كردن دارند و تقریبا اكثر خانواده ها یك گوسفند را در كوه تومور قربانی می كنند. بسیاری برای سلامتی كودكان خود مقداری از خون قربانی را به پیشانی های آنان می مالند. اعتقاد به عباس علی به حدی است كه حتی بسیاری از مردم در هنگام بازگشت از این مكان مقدس مقداری از خاك آن را با خود برای خانواده هایشان می برند.
گرچه در برگزاری اینگونه مراسم سنت های نادرست و خرافه نیز راه یافته است ولی اعتقاد عمیق این مردم به خاندان اهل بیت چنان است كه موجب حیرت هر بیننده ای می شود. قطعا سالها دوری از اعمال و مراسم مذهبی تأثیرات نامطلوبی بر روحیه مردم آلبانی گذاشته ولی عشق به اهل بیت همچنان عامل مهمی در حفظ و نگهداری سنن مذهبی علوییان است و آنها را از گزند دشمنان داخلی و خارجی اهل بیت مصون می دارد. به امید آن كه این عشق توام با آگاهی شود و سراسر جهان را فرا گیرد. [1] .
بسم الله الرحمن الرحیم
حق علی رقم تو ای باطل شكوهش بیشتر شد
بیشتر نور و جلال و جلوه اش از پیشتر شد
هرچه تا امروز می شد نوش جانش نیشتر شد
تا بیا در كعبه هو زیر پای حق بنه رو
[ صفحه 24]
رو به سوی رهبری گفت: الاسلام یعلو
چشم زخمی تیر غیبی بر دو چشم ناخلف زد
در حریم كعبه نبود محرمی، محرم تر از او
انبیا هستند در قدر و جلالت كمتر از او
عروةالوثقی نباشد خلق را محكم تر از او
احمد است این سرو بالا آنكه الا گفت: بالا
آن گواه حق تعالی این یگانه عقد والا
بوسه بر خاك قدوم حضرت بیت الشرف زد
سعی مشكوری بجا آورد شد سنت همان حج
حج مقبولی بجا آورد شد خط امان حج
مجمع بین الملل شد در همه عصر و زمان حج
از همه غم بیش دارد قلب خیراندیش دارد
خلوتی با خویش دارد یك مهم در پیش دارد
باید از روی حقیقت پرده ها را یك طرف زد
قبله اهل نظر از كعبه دل ها جدا شد
سینه اش از نور وحدت مشرق نور خدا شد
در ركابش ملتزم مشكوة مصباح الهدی شد
جان من جانانه آمد از طواف خانه آمد
آمد و تنها نیامد شمع با پروانه آمد
آن مجیب الدعوه تك تیر دعا را بر هدف زد
[ صفحه 25]
شد عنایات خدا احوال ما را باز شامل
وحی منزل آمد و روح الامین بودش حامل
نعمت حق شد تمام و دین حق گردید كامل
صبر می كرد و تحمل بعد بلغ مصلح كل
داشت بر جانان توسل چون نمی شد غنچه اش گل
جبرئیل او را به امر حق صلای لا تخف زد
حكم حكم محیی عظم رمم است ای محمد (ص)
این علی اصل صراط المستقیم است ای محمد (ص)
باء بسم الله الرحمن الرحیم است ای محمد (ص)
داده حق نصرت به بدرش لیلة القدر است قدرش
طور سینین است بر بدرش بل قمر مرآت بدرش
خود سپاه وصف او در صف و الصافات صف زد
لاجرم با شوق و رغبت قافله سالار هستی
در غدیر خم فرود آمد بلندی یافت پستی
گفت ای مردم به خود آیید بگذارید مستی
تا دهید از دل جلایی تا رهید از هر بلایی
بشنوید از حق صلایی نغمه قالو بلایی
ما مضی بگذشت و باید دم ز عهد ما سلف زد
[ صفحه 26]
اینكه می باشد بحول لله كمربندش بدستم
اینكه با دست یداللهی پیش بت ها را شكستم
اینكه با او از ازل عقد اخوت نیز بستم
اینكه در اسلام اسبق این بدین بخشیده رونق
این علی این نور مطلق این علی این نور مظهر حق
باید از انا فتحنا بر سرش تاج شرف زد
چون خدا فرمانده تشریع و تكوین خواست او را
بر تمام انبیاء فضل و شرف هاست او را
هر كه من مولای اویم این علی مولاست او را
حق جلا دید و جلی شد جلوه كرد و منجلی شد
كردم ابلاغ رسالت در مسیر راه یا رب
واگذار امر خلافت شد بحزب الله یا رب
وال من والا یا رب، عاد من عادا یا رب
این علی این قدر و شأنش جان من بسته به جانش
تحفه باشد داستانش، بوسه ها بر آستانش
هم صفا هم مروه هم ركن و مقام و مزدلف زد
جبهه داغ سفاهت بر جبین از كفر باطن
با تظاهر داد ایمان داده و قالوا أنا من
یا علی أصبحت مولی مولی كل مومن
وای از این ذكر ریایی وه چه بی شرم و حیایی
گر بخود روزی بیایی بس كه خودخواهی تو
خودخواهی به سر دست اسف زد
[ صفحه 27]
اولی تبت یدا محكوم جهل بولهب شد
دومی هم نسخه ثانی، حمال الحطب شد
سومی هم طعمه نارا سیصلی روز و شب شد
شد جدا زیبا و زشتی دوزخی هم از بهشتی
خیمه بیرون زد ز كشتی غرق شد از بد سرشتی
عاجز از این معرفت گردید و دم از ما عرف زد
یا رب از غم بافتی چون تار و پود ما را
مقصد ما تو می دانی بده مقصود ما را
كی شود ظاهر نمایی مهدی موعود ما را
دل سر و سامان ندارد جسم عالم جان ندارد
درد ما درمان ندارد روح ما ریحان ندارد
تكیه كی خواهد شفق مولا بر ایوان نجف زد
[ صفحه 28]
ملت آلبانی صدها سال از دو سو در محاصره پیروان كلیسای كاتولیك و
[ صفحه 21]
كلیسای ارتدوكس قرار داشته و بارها بین آن دو دست به دست گشته است حتی در دوره حاكمیت اسلامی از قرن پانزدهم به بعد نیز از شدت این فشارها كاسته نشده است. در دوره معاصر و پس از پایان جنگ جهانی دوم حاكمیت استبدادی كمونیست ها كه حدود نیم قرن به طول انجامید با بدترین نوع دین ستیزی در میان كشورهای كمونیستی سابق همراه بود. از اواسط دهه 1960 میلادی هر نوع اعتقاد و فعالیت مذهبی در این كشور ممنوع اعلام شد.
اكثر رهبران مذهبی تبعید زندانی و یا به اعدام محكوم شدند در عین حال تمام مراكز و مكان های مذهبی نیز یا تعطیل و یا به مراكز فرهنگی آموزشی و تفریحی تبدیل شدند برچیده شدن حاكمیت كمونیست ها در اوایل دهه 90 میلادی در آلبانی با نوعی تجدید حیات مذهبی نیز همراه بود.
رهبران فرق علوی به ویژه بكتاشی ها كه نزدیك به 20 درصد از جمعیت آلبانی را تشكیل می دهند برای زنده كردن احساسات مذهبی نزد پیروان خود در كنار دیگر مذاهب در طول سال های طولانی مذهب ستیزی در آلبانی به بوته فراموشی سپرده شد اما نام و یاد اهل بیت هیچ گاه از حافظه ملت آلبانی پاك نشد.
شاید كمتر كسی در ایران بداند كه روز عاشورا در آلبانی به عنوان یك تعطیل رسمی در سراسر این كشور پذیرفته شده و مراسم های باشكوهی با حضور پیروان فرق علوی و مقامات عالی رتبه سیاسی و فرهنگی این كشور در تكایا برگزار می شود.
یا این كه روز دوم فروردین كه به سلطان نوروز معروف است و فرق علوی آلبانی اعتقاد دارد روز میلاد حضرت علی (علیه السلام) به عنوان یك تعطیل رسمی شناخته شده و جشن های باشكوهی در گوشه و كنار این كشور برگزار می شود.
[ صفحه 22]
اما در این مقاله قصد داریم از روز بزرگ دیگری یاد كنیم كه در آلبانی با نام حضرت عباس (علیه السلام) مزین شده است. پیروان فرقه بكتاشیه اعتقاد دارند كه در زمان وقوع حماسه كربلا حضرت عباس (علیه السلام) كه در آلبانی از ایشان به عنوان عباس علی یاد می كنند از سرزمین كربلا سوار بر اسب پرواز كرده و در قله كوه تومور در آلبانی فرود آمده است. همچنین اعتقاد بر این است كه حدود 300 سال پیش درویشی از آلبانی به زیارت كربلا رفته و از آنجا مقداری خاك كربلا را با خود به فراز كوه تومور می آورد و در همان جا تكیه ای را بنا می كند. گفته می شود كه زیارت عباس علی نیز از همان تاریخ آغاز شده است.
كوه تومور كه زمانی به عنوان الهه های ایلیری معروف بوده اكنون شهرتش بیشتر به واسطه وجود زیارتگاه عباس علی است.
هر ساله در اواسط ماه آگوست دهها هزار نفر از پیروان فرقه بكتاشیه برای زیارت عازم كوه تومور می شوند. از سال 1991 با تجدید حیات مذهبی در آلبانی سال به سال بر تعداد زائران عباس علی افزوده می شود. در طی یك هفته مراسم در شهر برامكه در نزدیكی كوه تومور قرار دارد همه از مراسم زیارت گفتگو می كنند. در شهر جورود كه نزدیك ترین محل به كوه تومور است تقریبا همه چیز به مراسم اختصاص داده شده است. اكثر افرادی كه عازم زیارتگاه هستند مسیر صعب العبور قله را با پای پیاده طی می كنند این در حالی است كه آنها معمولا گوسفندی را برای قربانی كردن در بالای قله با خود حمل می كنند. در پایین قله تكیه ای بنا شده كه در آنجا تجمع افراد بیشتر است. همانند بسیاری از زیارتگاهها در آنجا هم بسیاری از خدمات و كالاها در طی یك هفته برگزاری مراسم به زائران ارائه می شود. روز 22 آگوست مراسم اصلی با حضور رهبران فرقه برگزار می شود. پس از مراسم زیارت توسط رهبران فرقه زائرین معبد به
[ صفحه 23]
تكیه پایین قله برای صرف ناهار مراجعه می كنند. در گوشه و كنار دامنه كوه نیز مردم برای پختن گوشت های قربانی تجمع كرده اند.
بكتاشی ها اعتقاد زیادی به قربانی كردن دارند و تقریبا اكثر خانواده ها یك گوسفند را در كوه تومور قربانی می كنند. بسیاری برای سلامتی كودكان خود مقداری از خون قربانی را به پیشانی های آنان می مالند. اعتقاد به عباس علی به حدی است كه حتی بسیاری از مردم در هنگام بازگشت از این مكان مقدس مقداری از خاك آن را با خود برای خانواده هایشان می برند.
گرچه در برگزاری اینگونه مراسم سنت های نادرست و خرافه نیز راه یافته است ولی اعتقاد عمیق این مردم به خاندان اهل بیت چنان است كه موجب حیرت هر بیننده ای می شود. قطعا سالها دوری از اعمال و مراسم مذهبی تأثیرات نامطلوبی بر روحیه مردم آلبانی گذاشته ولی عشق به اهل بیت همچنان عامل مهمی در حفظ و نگهداری سنن مذهبی علوییان است و آنها را از گزند دشمنان داخلی و خارجی اهل بیت مصون می دارد. به امید آن كه این عشق توام با آگاهی شود و سراسر جهان را فرا گیرد. [1] .
بسم الله الرحمن الرحیم
حق علی رقم تو ای باطل شكوهش بیشتر شد
بیشتر نور و جلال و جلوه اش از پیشتر شد
هرچه تا امروز می شد نوش جانش نیشتر شد
تا بیا در كعبه هو زیر پای حق بنه رو
[ صفحه 24]
رو به سوی رهبری گفت: الاسلام یعلو
چشم زخمی تیر غیبی بر دو چشم ناخلف زد
در حریم كعبه نبود محرمی، محرم تر از او
انبیا هستند در قدر و جلالت كمتر از او
عروةالوثقی نباشد خلق را محكم تر از او
احمد است این سرو بالا آنكه الا گفت: بالا
آن گواه حق تعالی این یگانه عقد والا
بوسه بر خاك قدوم حضرت بیت الشرف زد
سعی مشكوری بجا آورد شد سنت همان حج
حج مقبولی بجا آورد شد خط امان حج
مجمع بین الملل شد در همه عصر و زمان حج
از همه غم بیش دارد قلب خیراندیش دارد
خلوتی با خویش دارد یك مهم در پیش دارد
باید از روی حقیقت پرده ها را یك طرف زد
قبله اهل نظر از كعبه دل ها جدا شد
سینه اش از نور وحدت مشرق نور خدا شد
در ركابش ملتزم مشكوة مصباح الهدی شد
جان من جانانه آمد از طواف خانه آمد
آمد و تنها نیامد شمع با پروانه آمد
آن مجیب الدعوه تك تیر دعا را بر هدف زد
[ صفحه 25]
شد عنایات خدا احوال ما را باز شامل
وحی منزل آمد و روح الامین بودش حامل
نعمت حق شد تمام و دین حق گردید كامل
صبر می كرد و تحمل بعد بلغ مصلح كل
داشت بر جانان توسل چون نمی شد غنچه اش گل
جبرئیل او را به امر حق صلای لا تخف زد
حكم حكم محیی عظم رمم است ای محمد (ص)
این علی اصل صراط المستقیم است ای محمد (ص)
باء بسم الله الرحمن الرحیم است ای محمد (ص)
داده حق نصرت به بدرش لیلة القدر است قدرش
طور سینین است بر بدرش بل قمر مرآت بدرش
خود سپاه وصف او در صف و الصافات صف زد
لاجرم با شوق و رغبت قافله سالار هستی
در غدیر خم فرود آمد بلندی یافت پستی
گفت ای مردم به خود آیید بگذارید مستی
تا دهید از دل جلایی تا رهید از هر بلایی
بشنوید از حق صلایی نغمه قالو بلایی
ما مضی بگذشت و باید دم ز عهد ما سلف زد
[ صفحه 26]
اینكه می باشد بحول لله كمربندش بدستم
اینكه با دست یداللهی پیش بت ها را شكستم
اینكه با او از ازل عقد اخوت نیز بستم
اینكه در اسلام اسبق این بدین بخشیده رونق
این علی این نور مطلق این علی این نور مظهر حق
باید از انا فتحنا بر سرش تاج شرف زد
چون خدا فرمانده تشریع و تكوین خواست او را
بر تمام انبیاء فضل و شرف هاست او را
هر كه من مولای اویم این علی مولاست او را
حق جلا دید و جلی شد جلوه كرد و منجلی شد
كردم ابلاغ رسالت در مسیر راه یا رب
واگذار امر خلافت شد بحزب الله یا رب
وال من والا یا رب، عاد من عادا یا رب
این علی این قدر و شأنش جان من بسته به جانش
تحفه باشد داستانش، بوسه ها بر آستانش
هم صفا هم مروه هم ركن و مقام و مزدلف زد
جبهه داغ سفاهت بر جبین از كفر باطن
با تظاهر داد ایمان داده و قالوا أنا من
یا علی أصبحت مولی مولی كل مومن
وای از این ذكر ریایی وه چه بی شرم و حیایی
گر بخود روزی بیایی بس كه خودخواهی تو
خودخواهی به سر دست اسف زد
[ صفحه 27]
اولی تبت یدا محكوم جهل بولهب شد
دومی هم نسخه ثانی، حمال الحطب شد
سومی هم طعمه نارا سیصلی روز و شب شد
شد جدا زیبا و زشتی دوزخی هم از بهشتی
خیمه بیرون زد ز كشتی غرق شد از بد سرشتی
عاجز از این معرفت گردید و دم از ما عرف زد
یا رب از غم بافتی چون تار و پود ما را
مقصد ما تو می دانی بده مقصود ما را
كی شود ظاهر نمایی مهدی موعود ما را
دل سر و سامان ندارد جسم عالم جان ندارد
درد ما درمان ندارد روح ما ریحان ندارد
تكیه كی خواهد شفق مولا بر ایوان نجف زد
[ صفحه 28]
[1] روزنامه جام جم دوشنبه 17 تير 1381، شماره 622.